Deel 1 – Transformeren van rups tot vlinder
INSPIRATIE || Een van de meest betoverende processen in de natuur is de metamorfose van een rups tot een vlinder. Voor programmamanager Pasquelle van Ruiten vormt dit proces een bron van inspiratie. Net zoals een rups zich geleidelijk ontpopt tot een prachtige vlinder, ondergaan communities rondom (zorg)innovaties een vergelijkbare evolutie. In dit eerste deel van onze verkenning naar de kracht en dynamiek van communities, duiken we dieper in deze transformatieve ontwikkeling en de essentiële elementen voor het opzetten hiervan.
Pasquelle: “Innovatie drijft vaak op een diepgaand leerproces. Het doorlopen van dit proces met collega’s of professionals die betrokken zijn bij vergelijkbare projecten of programma’s, versnelt het verwerven van nieuwe kennis en inzichten. Het delen van ervaringen stimuleert, enthousiasmeert en zorgt ervoor dat mensen beter uitgerust zijn om met innovatie aan de slag te gaan. Een krachtig instrument om dit leerproces te ondersteunen is de community of practice. VitaValley heeft in de afgelopen jaren ruime ervaring opgedaan met de toepassing van de community of practice op het gebied van vitaliteit en gezondheid, met succesvolle programma’s als SET-up, 2diabeat, Vitaal Thuis en Digitaal Ouder Worden.
Gezamenlijk doel geeft richting en vergroot impact
De community of practice wordt gedefinieerd als een platform, zowel online als offline, waar mensen met gemeenschappelijke kenmerken regelmatig samenkomen vanwege een gezamenlijk doel of visie. Het individuele doel van de leden is ondergeschikt aan het gezamenlijke doel, wat als drijvende kracht fungeert achter de gemeenschap. Het stelt deelnemers in staat actief bij te dragen, ervaringen te delen en samen te werken aan concrete resultaten. Denk aan het oplossen van gedeelde uitdagingen tot en met het implementeren van innovatieve oplossingen. Dit gezamenlijke doel geeft richting aan kennisuitwisseling binnen de community, vergroot de impact ervan en versnelt het leerproces.
Bij VitaValley benaderen wij al onze programma’s als een community of practice. Dit doen we om een lerende omgeving te creëren. Uit onderzoek weten we namelijk dat 70% van wat wij leren door ervaring en oefening is, 20% door erover te praten met anderen en 10% door formeel leren. Mensen leren dus vooral door met elkaar te werken en met elkaar te communiceren. Daarom zien we een trend dat steeds meer kennisoverdracht plaatsvindt via de principes van social learning om hierbij een lerende organisatie of een lerende omgeving te creëren.
Zorgvuldig geregisseerd proces
Zo’n community of practice ontstaat echter niet vanzelf en is het resultaat van een zorgvuldig geregisseerd proces. We zetten verschillende instrumenten in en organiseren activiteiten, zowel offline als online. Offline, omdat fysiek contact en kennismaking belangrijk zijn voor het creëren van verbinding. Online voor de laagdrempelige manier van contact die plaats- en soms ook tijdsonafhankelijk kan worden gevolgd.
‘In een community of practice staat het verbinden van mensen voor kennisuitwisseling en krachtenbundeling centraal.’
Veilige, laagdrempelige omgeving
Eén van die instrumenten die wij inzetten voor de ondersteuning van onze communities is een online community platform. Op een online community platform verbinden wij de deelnemers van een specifieke community of practice. We faciliteren de deelnemers om kennis te delen, samen te werken en elkaar op te zoeken. We modereren de online community met bijvoorbeeld goede voorbeelden, een toolbox of actuele informatie rondom het onderwerp. Zo creëren we een veilige en laagdrempelige omgeving waarmee kennisdeling ontstaat en waardoor een actieve en bloeiende community kan groeien.
Impliciete en expliciete kennis
Binnen de community of practice reikt VitaValley allerhande kennis aan. Van toolkit tot stappenplan, van webinars tot hand-out, cursussen en talloze inspirerende praktijkvoorbeelden. Deze informatie beschouwen we allemaal als expliciete kennis. Mooi gebundeld, goed doorzoekbaar, maar minder uniek. Daar komt de impliciete kennis om de hoek kijken. Met impliciete kennis bedoelen we verhalen uit de praktijk, (on)bewuste ervaringen, handelingen of routines van zorgprofessionals die bezig zijn met innoveren of implementeren. Juist die kennis is veel lastiger te vatten in een document, maar is voor collega’s in hetzelfde schuitje ontzettend relevant.
Eerlijke verhalen delen
Eén van de sterkste kanten van het online leernetwerk is de openheid en bereidheid om te delen. Dit wordt versterkt door het feit dat we in de hoofdzaak te maken hebben met projectleiders en innovatiemanagers, in plaats van leden van het managementteam, bestuurders of afdelingsmanagers die belast zijn met concurrentiepositievraagstukken. Daardoor voelen de deelnemers zich vrij om belangeloos en openlijk hun ervaringen en inzichten te delen. Er heerst een gevoel van onderling vertrouwen.
Dat maakt ook het vertrouwde karakter van de community of practice zo belangrijk. Je vindt hier geen anonieme vragen of reacties. Het is een open omgeving waarin deelnemers elkaars foto’s en namen zien en waar de mogelijkheid bestaat om direct 1-op-1 contact op te nemen. Dit versterkt het gevoel van vertrouwen en gemeenschap nog verder, en bevordert de kwaliteit van de interacties.
#durftedelen!
‘Door te vragen, door je successen én falen te delen.
Dan leren we echt, daar wordt iedereen wijzer van.’
Een menselijk en toegankelijk proces
Enkele jaren geleden bracht een projectleider haar gevoel voor falen ter sprake: ‘Ik lees zoveel mooie succesverhalen, het lijkt bij iedereen maar goed te gaan. Ik heb het gevoel daardoor te falen, bij ons is er de ene uitdaging na de andere.‘ Wij verzekerden haar dat zij zeker niet de enige was met deze gevoelens, en dat wij dit vaker hoorden. Het was alleen opvallend dat er weinig werd gesproken over tegenslagen. Dit bracht ons op het idee om de ‘mislukkingen’ en ‘geleerde lessen‘ op te halen. Daarvan leren we immers het meest! Het delen van één verhaal opende de deuren naar veel meer verhalen. Deze werden al snel de best gelezen verhalen. Het ging niet om leedvermaak, maar om wat we hiervan kunnen opsteken, welke lessen kunnen we meenemen en hoe vergelijkbare valkuilen te vermijden zijn. Dit maakt het proces veel menselijker en toegankelijker.
Uiteindelijk zijn we allemaal bezig met een voortdurende transformatie, waarbij we experimenteren, ons best doen en soms simpelweg fouten maken. Het allerbelangrijkste is dat we blijven leren en onszelf blijven ontwikkelen, net zoals de rups die langzaam maar zeker transformeert naar een prachtige vlinder.”
Deel 2
In deel 2 van deze serie, zullen we dieper ingaan op de keuze van het geschikte (technische) platform voor specifieke doelgroepen of doeleinden binnen jouw community.
Benieuwd naar wat een community of practice voor jouw programma of organisatie kan betekenen? Neem gerust contact op met Pasquelle van Ruiten. We verkennen graag samen hoe we jou kunnen ondersteunen bij het bevorderen van samenwerking en innovatie.