BLOG || Savant Zorg levert een breed pakket aan diensten voor zorg, wonen en welzijn in de regio Zuidoost-Brabant. Dit doet het zowel bij cliënten thuis als in WoonZorgcentra. Savant Zorg heeft een SET-subsidie ontvangen samen met De Zorgboog, huisartsengroep Elan, zorgverzekeraar CZ en Gemeente Helmond, onder andere voor de implementatie van leefstijlmonitoring bij cliënten thuis. Voor deze blog spraken we met Maike van Nunen (Ontwikkelaar Sociaal Domein bij Gemeente Helmond) en Marian van Engelenburg (Directeur bij Savant Zorg*) over de inzet leefstijlmonitoring vanuit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Iets dat niet vaak wordt gedaan!
Praktijkvoorbeeld Savant Zorg en Gemeente Helmond
Deze blog is geschreven door Wouter van Straaten en Lieke Boonen – Equalis
Inzet van leefstijlmonitoring heeft toegevoegde waarde voor cliënt én mantelzorger
Leefstijlmonitoring geeft inzicht in het leefpatroon van een cliënt door middel van de inzet van slimme technologie. In gemeente Helmond zet Savant Zorg leefstijlmonitoring in door middel van het gebruik van slimme sensoren van Sensara HomeCare. Dit doet Savant Zorg bij thuis- en alleenwonende cliënten, vaak met verminderde cognitieve functies zoals cliënten met dementie.
Marian legt uit: “We hebben het over slimme sensoren die in huis geplaatst worden, bij mensen die alleen wonen en cognitieve problemen hebben. Na 14 dagen hebben deze sensoren het patroon van iemand in de gaten en rapporteren ze op afwijkingen van het patroon. Onder andere over het WC gebruik, het tijdstip waarop iemand uit bed komt of het aantal keer dat iemand de koelkast opent. Als een cliënt bijvoorbeeld normaal gesproken 8 keer per dag naar het toilet gaat en nu wel 20 keer, dan wordt er een melding gemaakt.”
Savant Zorg en gemeente Helmond geloven erg in het concept van leefstijlmonitoring. Niet specifiek om de zelfredzaamheid van de cliënt te verhogen, maar allereerst omdat het de mantelzorger ontlast. “Je ziet voorbeelden waar de mantelzorger een hoge belasting ervaart omdat ze elke dag langs de cliënt gaan om te kijken of het wel goed gaat. Doordat opmerkelijke afwijkingen in de leefstijl van de cliënt gerapporteerd worden, kunnen mantelzorgers het aantal bezoeken iets afschalen. Ook kunnen mantelzorgers de zorg delen omdat ook iemand die op afstand woont, door middel van de leefstijlmonitor, in de gaten kan houden hoe het met iemand gaat. Dit zorgt voor ontlasting van de mantelzorger.” Daarnaast geeft Marian aan dat de inzet van leefstijlmonitoring mantelzorgers veel mentale rust geeft, omdat de persoon waarvoor zij zorgen altijd in de gaten gehouden wordt.
Leefstijlmonitoring kan ook helpen in het voorkomen van complicaties, wat natuurlijk goed is voor de cliënt en de mantelzorger, maar ook de bijkomende kosten voor de gemeente en zorgverzekeraar verlaagt. “Leefstijlmonitoring kan dan ook als preventief middel ingezet worden. Een blaasontsteking kan je bijvoorbeeld heel snel herkennen aan het toiletgebruik van een persoon, en een blaasontsteking kan een enorme trigger zijn om in een delier te schieten. Als je er dan snel bij bent voorkom je erger en onnodige zorgconsumptie.”, zegt Marian.
Vanuit de Wmo kan hulp en ondersteuning voor burgers gefinancierd worden, zodat zij zo lang als mogelijk zelfstandig thuis kunnen wonen en deel kunnen blijven nemen aan de maatschappij. Deze ondersteuning wordt door gemeentes georganiseerd, en door zorgaanbieders als Savant Zorg geleverd. Hoewel gemeenten zich moeten houden aan de regels in de Wmo, organiseren ze zelf de manier waarop hulp en ondersteuning georganiseerd wordt. De inrichting van die ondersteuning en hulp kan dus per gemeente verschillen.
Gemeente Helmond en Savant Zorg hebben afgesproken dat leefstijlmonitoring vanuit de Wmo ingezet kan worden. “Dat is niet iets wat vaak gebeurt”, geven Marian en Maike aan. “Door andere partijen wordt het voornamelijk in de Zvw ingezet. Maar ons doel is om zowel mantelzorgers te ontlasten als preventie te bevorderen. Hoe eerder je een complicatie kan voorkomen, hoe beter. Het is voor ons dus logisch om het in de Wmo in te zetten.” Savant en gemeente Helmond zijn hier uniek in.
Het ondersteunen van mantelzorgers is daarnaast een expliciete taak van de gemeente. Maike geeft aan dat gemeente Helmond hierin meer wil betekenen dan ‘alleen’ het aanbieden van cadeaubonnen, zoals vaak gebeurt. “We willen iets bieden wat de mantelzorger echt ontlast, iets structureels waardoor mantelzorgers beter in staat zijn om zorg te verlenen. Uiteindelijk draagt dit ook bij aan het op lange termijn houdbaar houden van de toegang tot zorg. Door mantelzorgers beter in staat te stellen zorg te verlenen ontlast dit niet alleen mantelzorgers, maar heeft het ook een drukkend effect op de inzet van professionele zorg.” Marian en Maike zijn ervan overtuigd dat dit op de lange termijn bijdraagt aan het toegankelijkheid van zorg.
Lage bekendheid onder WMO consultenten belemmert de instroom
Om impact in de gemeente Helmond te kunnen hebben, is het belangrijk dat leefstijlmonitoring op grote schaal ingezet wordt. De inclusie loopt echter achter op wat de gemeente en Savant tot nu toe hadden gehoopt. “Tot nu toe is leefstijlmonitoring slechts bij 2 inwoners van Helmond op grond van de Wmo ingezet”, zegt Maike. “De grootste reden is dat de bekendheid en bewustwording van leefstijlmonitoring in de Wmo achter blijft. Veel Wmo consulenten zien nog niet in dat het een Wmo voorziening is. Leefstijlmonitoring doet namelijk niet direct iets voor de zelfredzaamheid of participatie van de cliënt.” Er wordt dan toch vaak gekeken naar de wijkverpleging (Zvw).
Maike en Marian zien dat dus anders en geloven dat tijdige inzet, via de Wmo, mantelzorgers en cliënten ondersteunt. “Op dit moment wordt Sensara veelal ingezet door de wijkverpleging. Dan kom de vergoeding dus vanuit de Zvw. Vergoeding vanuit de Wmo zit daarvoor, als er nog geen professionele zorg is. Maar omdat de Wmo nog niet bekend is met de mogelijkheden, wordt het weinig vanuit de Wmo ingezet. Mantelzorgers weten ons niet goed te vinden.” Ze willen daarom de bekendheid van leefstijlmonitoring vergroten, en de Wmo consulent hierover informeren. “We moeten de mantelzorgondersteuning goed wegzetten en de Wmo-consulent hierin meenemen. Veel gemeentes blijven hangen in traditionele Wmo voorzieningen, maar dat is niet houdbaar. Er moet bewustwording komen! Mensen zijn niet altijd bezig met de toekomst, maar door alle problemen die we in de zorg ervaren ontkom je er niet aan om na te gaan denken over de inzet van dit soort toepassingen. Om de kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van zorg te garanderen.”
Ook huidige versnippering in financiering vormt knelpunt voor opschaling
Naast bekendheid zien gemeente Helmond en Savant Zorg dat de manier waarop de financiering is ingericht, ook niet helpt. “Nu wordt digitale zorg vanuit de silo’s van Wmo, Zvw en Wlz verzorgd. Maar dit zorgt ervoor dat er geen soepel verloop van inzet van digitale zorg is wanneer een cliënt van één van de financieringsstromen overgezet wordt”, geeft Maike aan. Partijen hebben nog onvoldoende zicht op wat de ideale financieringsstructuur is. Je kan denken aan een sector overstijgende betaaltitel of een betaaltitel die door meerdere partijen kan worden ingezet om een soepel verloop te garanderen. Hierover zijn bij de aanvraag van de SET-subsidie ook nog geen concrete afspraken gemaakt.
Op dit moment wordt de leeftstijlmonitoring ingezet vanuit de Wmo binnen de gemeente Helmond. De SET subsidie ondersteunt partijen om de afspraken hierover goed te borgen en de indicaties scherp te formuleren. De financiering ligt momenteel dus nog apart bij elke partij die de leefstijlmonitoring inzet en partijen werken samen om te formuleren wanneer de aanspraak bij welke ‘budgetsilo’ (partij) past. Er gaat veel tijd zitten in het juist definiëren van de aanspraak en het overgaan van de financiering van de ene naar de andere partij als een cliënt onder een andere ‘budgetsilo’ valt (bijvoorbeeld overgang van WMO naar Wlz). Marian licht toe: “Er is een grijs gebied van financiering. Wanneer wordt het vanuit de zorgverzekeraar vergoed, en wanneer vanuit de gemeente? We beogen veel liever een keten waarin de Wmo, de Zvw en de Wlz hun eigen ding doen maar dat de financiering van digitale zorg niet via deze silo’s gaat. Dus dat leefstijlmonitoring in de Wmo wordt ingezet, dat de inzet voortvloeit in de andere sectoren en dat de financiering dan ook doorloopt, mogelijk via een sector overstijgende betaaltitel.”
Dit leidt nu dus tot belemmeringen, waardoor partijen de leefstijlmonitoring onvoldoende inzetten. Momenteel zijn de gesprekken hierover met andere financiers (zorgverzekeraars en zorgkantoren) nog onvoldoende gevorderd. Het is aan de partijen zelf om samen te komen tot een structurele visie op dit vlak. Anders blijft het gevaar dat ze het idee omarmen, maar er in de praktijk te weinig gebruik wordt gemaakt van dergelijke interventies vanwege de onduidelijkheid in financiering én onbekendheid met de mogelijkheden. En dat terwijl dergelijke interventies volgens Maike en Marian broodnodig zijn om mantelzorgers te ontlasten en de zorg toegankelijk te houden op de lange termijn.
Zet in op de beweging en denk verder dan je eigen kader
Maike en Marian geloven, ondanks de uitdagingen die ze ervaren, dat de in gang gezette beweging de juiste is. Ze realiseren zich dat het niet makkelijk is, maar raden partijen aan om uit hun eigen kader te stappen en te denken in de mogelijkheden die er zijn. Daarnaast kunnen ze niet genoeg benadrukken dat het actief onder de aandacht (blijven) brengen van de mogelijkheden essentieel is voor het bereiken van een verandering. Ook een toegewijd projectleider die hier continu aandacht voor heeft is in hun ogen onmisbaar. Maar het momentum is daar, volgens beide partijen. De huidige inrichting van de zorg is op termijn niet meer houdbaar, waardoor partijen over hun eigen schaduw moeten heenstappen en zich realiseren dat we nu de kans hebben om het anders te gaan doen. Ook en misschien wel met name rondom de financiering van deze zorg!
Note: * De Zorgboog heeft een aparte SET-subsidie ontvangen en werkt op dezelfde manier als Savant Zorg met de Gemeente Helmond. In deze blog ligt de focus dus op Savant Zorg, maar in beginsel loopt de Zorgboog tegen dezelfde problematiek aan.