Ethiek van de zorg voor kwetsbare ouderen
De laatste tijd wordt er veel gesproken over overbehandeling van kwetsbare ouderen. Wat is overbehandeling precies? Wie neemt daartoe het besluit? Wat is ethisch verantwoord?
De ‘verloren heup’
Jan Verbraak, 77 jaar oud, leed aan de ziekte van Alzheimer. Hij woonde ondanks zijn ziekte nog thuis. Hij wandelde veel maar kreeg steeds meer last van zijn heup. Via de huisarts kwam hij bij de orthopeed die besloot een nieuwe heup te plaatsen. Vlak voor de operatie was meneer Verbraak nogal verward. Desondanks vond de operatie plaats en deze verliep technisch goed. Echter de nacht na de operatie stond hij plots naast zijn bed. Het lukte de nachtverpleegkundige niet om meneer Verbraak te overreden weer te gaan liggen. Uiteindelijk moesten er collega’s bijkomen om hem, 2 meter lang en 100 kilo zwaar, in bed te krijgen. Enkele minuten later hoorden ze een harde klap. Meneer Verbraak had weer geprobeerd om uit bed te komen en was gevallen. Een röntgenfoto liet zien dat de prothese was uitgebroken. Het bleek technisch onmogelijk om weer een nieuwe prothese in te brengen en daarom werd de oude prothese verwijderd. Enkele weken na die ingreep werd meneer Verbraak naar een verpleeghuis overgebracht waar hij na een aantal zeer moeilijke en pijnlijke maanden overleed.
Totaalplaatje
Deze casus kregen we van één van onze partners voor de VitaValley studie ‘ethiek van de zorg voor kwetsbare ouderen’.
- Waarom heeft de orthopeed geen geriater geconsulteerd?
- Had de patiënt gezien zijn dementiële toestand nog wel kunnen revalideren?
- Waarom is er geen belletje gaan rinkelen toen de patiënt vlak voor de opname verward bleek te zijn?
Met deze vragen in het achterhoofd ga je ook met andere ogen kijken naar de diagnose en de uitgevoerde behandeling.
- Hoe erg was de artrose en op welke gronden heeft de orthopeed tot opereren besloten?
- Was het ook mogelijk geweest deze patiënt conservatiever te behandelen?
De verpleegkundigen gingen er vanuit dat de patiënt hun instructies zou begrijpen en onthouden (“u moet in bed blijven”). Ongetwijfeld hebben ze dat herhaald nadat de patiënt het bed had verlaten. Maar de patiënt begreep de instructie niet of was hem al weer vergeten. Hij stapte voor de tweede keer uit bed, viel met een harde klap en zijn prothese brak uit.
Subsidie
Hoe zorg je voor kwetsbare ouderen? De casus laat zien dat elke mogelijke ingreep begrepen moet worden vanuit het totaal van de situatie van de patiënt. VitaValley heeft een subsidie van ZonMW gekregen om onderzoek te doen naar de ethiek van de zorg voor kwetsbare ouderen. Het doel is om een ethisch kader te ontwikkelen dat zorgprofessionals handvatten geeft om goede zorg aan kwetsbare ouderen te geven. Hiermee moet overbehandeling worden tegengegaan. Het uitgangspunt voor dit onderzoek wordt gevormd door case studies die door onze partners aangeleverd worden: zowel casussen van een goede behandeling als van overbehandeling. Het onderzoek wordt verricht door dr. Theo Boer van de Protestants Theologische Universiteit, dr. Dirk Jan Bakker en dr. Maarten J. Verkerk, beiden bestuurslid van VitaValley.
Bron: Maarten J. Verkerk, VitaValley