INTERVIEW || “VitaValley creëert een uniek vliegwieleffect in de zorgsector”
– Michel van Schaik, directeur Gezondheidszorg Rabobank en voorzitter Raad van Toezicht bij VitaValley
Al sinds 2004 werkt VitaValley als onafhankelijke netwerkorganisatie aan innovaties met grote impact op het werk van zorgprofessionals en op de gezondheid van veel burgers. Waar de organisatie zich in eerste instantie voornamelijk richtte op digitale innovaties in de zorg, voert de stichting – met ANBI status – nu vooral programma’s uit waarin ‘de juiste zorg op de juiste plek’ centraal staat.
Maar wat houdt ‘de juiste zorg op de juiste plek’ precies in? Wat maakt de aanpak van VitaValley zo uniek? En welke impact leveren de programma’s waar VitaValley op inzet? Wij vroegen het aan Michel van Schaik, voorzitter van de Raad van Toezicht van VitaValley.
Michel, als voorzitter van de Raad van Toezicht van VitaValley en directeur Gezondheidszorg bij de Rabobank, weet jij als geen ander met welke uitdagingen de zorgsector nu en de komende decennia te maken heeft. Zo is er sprake van vergrijzing, een toename van leefstijl gerelateerde ziekten en kampt de zorgsector met arbeidsmarktkrapte. Je zou kunnen zeggen dat – in deze moderne en snel veranderende wereld – oplossingen om de hoek liggen. Toch komt innovatie in de zorgsector moeizaam van de grond. Waar ligt dit volgens jou aan?
“De Nederlandse zorgsector is een complexe wereld, waarbij de diverse systeemspelers – zorgaanbieders, zorgverzekeraars en (toezichthoudende) overheidsorganen – elkaar gevangen houden in een inmiddels achterhaald paradigma. Voor échte veranderingen en verbeteringen in de zorg heb je al die partijen nodig om stappen te zetten. Dat is heel moeilijk, omdat er ook allerlei gevestigde (financiële) belangen meespelen. Kortom, er zit heel veel hindermacht in de zorgsector die doorbraken vaak in de weg staan. Naast kaders en regels spelen vaak ook bepaalde politieke en/of persoonlijke overtuigingen over wat goede zorg inhoudt bij burgers en zorgaanbieders een belemmerende rol.”
“Er zit heel veel hindermacht in de zorgsector die doorbraken vaak in de weg staan”
Duidelijk. Je schetst hier – in een paar zinnen – een grootschalig en maatschappelijk probleem waar de volledige zorgsector mee te maken heeft. Wat is in jouw visie de oplossing?
“Er is een compleet andere kijk op zorg nodig waarin de zorgsector – stap voor stap – en door middel van onderlinge samenwerking – zwaar in moet zetten op wat nodig is voor een burger cq. patiënt om zo lang mogelijk vitaal te blijven. Daarbij moet de kwaliteit van leven van de patiënt écht centraal gesteld worden, en niet het aanbod van zorgaanbieders leidend zijn. Het gedachtegoed van Positieve Gezondheid kan daar heel ondersteunend in zijn.”
Hij vervolgt: “Het transformeren van het huidige systeem is de enige juiste weg. Maar niet vanuit een ideologische of politieke systeem aanpak (top-down), maar vanuit de inhoud gedreven (bottom-up). Ik heb het hier over een fundamentele paradigma shift van de gezondheidszorg: van een focus op kostenbesparing naar een perspectief van meer waarde-creatie. Dat gaat natuurlijk niet over één nacht ijs en daarbij zal ook de verbinding met andere domeinen in de samenleving moeten worden gelegd.” vertelt van Schaik.
Tekst loopt verder onder afbeelding.
Dat is een flinke uitdaging en zoals je aangeeft – gaat inderdaad niet over één nacht ijs. Toch zijn er organisaties die zich al jaren inzetten voor ‘de juiste zorg op de juiste plek’. Zo werkt VitaValley al sinds 2004 aan een gezond en vitaal Nederland door middel van programma’s die zich richten op innovaties met grote impact op het werk van zorgprofessionals en op de gezondheid van veel burgers. Wat is volgens jou de kracht van de aanpak van VitaValley?
“VitaValley zet met al haar programma’s in op een gezond en vitaal leven vóór en dóór burgers. Gerichte (lokale) interventies, samenwerking met partners en het stimuleren van kennisdeling tussen zorgprofessionals is hierin de kracht van de organisatie. Een mooi voorbeeld hiervan is het programma 2diabeat. Dit programma heeft het doel om de opmars van diabetes type 2 te stoppen en zet in op lokale leefstijlinterventies. In dit programma wordt nauw samengewerkt met het Diabetes Fonds, de Nederlandse Diabetes Federatie (NDF, red.), de Diabetesvereniging Nederland en BeBright, maar óók met lokale fysiotherapeuten uit de wijk. Heel gericht worden vragen gesteld als: heb je vrienden? Eet je gezond? Hoe kom je in beweging? Die gerichte en persoonlijke aanpak helpt mensen met diabetes type 2 bij het aanpassen van hun leefstijl,” vertelt van Schaik.
“De landelijke ambitie van VitaValley om
kennis van zorginnovatie te verrijken en versterken is uniek”
Hij vervolgt: “Daarnaast is ook de landelijke ambitie van VitaValley om kennis van zorginnovatie te verrijken en versterken uniek. Zo werkt VitaValley als kennispartner en kartrekker van het ondersteuningsprogramma voor de Stimuleringsregeling E-health Thuis (SET). Met name in het voorjaar van 2020 (ten tijde van de eerste coronagolf in Nederland, red.) is dit programma snel uitgebouwd met een interactief online leernetwerk waar zorgprofessionals onderling waardevolle kennis en ervaringen met elkaar uitwisselen. Ook nu zijn er nog ruim 1000 zorgprofessionals die dagelijks van het leernetwerk gebruik maken.”
Naast het stimuleren van zorginnovatie door middel van SET-up, draagt VitaValley met haar programma’s ook bij aan een verschuiving van reparatie naar preventie. Kan je daar wat over vertellen?
“Ja zeker. Het is de ambitie om het programma ‘Better In, Better Out’ patiënten beter fysiek voor te bereiden op een operatie, waardoor zij er ook fitter uitkomen. Zo snijdt het mes aan twee kanten: patiënten ervaren meer kwaliteit van leven en er is minder zorg nodig, en als er zorg nodig is, dan is het ‘de juiste zorg op de juiste plek’.”
Uit voorgaande voorbeelden blijkt dat VitaValley een duidelijke rol heeft als kennispartner en coalitievormer om de juiste mensen en de juiste programma’s met elkaar te verbinden…
“Klopt. Op die manier worden krachten gebundeld en innovaties versterkt. VitaValley creëert – als onafhankelijke netwerkorganisatie – een uniek vliegwieleffect in de zorgsector en juist dat maakt VitaValley een uitstekende samenwerkingspartner voor onder andere zorgverzekeraars en gemeenten. Dit maakt VitaValley tot een krachtige buitenboordmotor voor innovatie, met een beproefde aanpak.
“VitaValley creëert een uniek vliegwieleffect in de zorgsector”
Michel vult aan: “Met haar programma’s als 2diabeat en Stimulering Gezondheid Achterstandsgroepen is VitaValley daadwerkelijk aanwezig in het veld en in het SET-up programma wordt nauw samengewerkt met fysiotherapeuten, huisartsen, wijkverpleegkundigen en andere zorgprofessionals. Overigens blijft het bij VitaValley niet alleen bij samenwerking, maar wordt er ook ingezet op systeemborging door aan opschaling te werken met regionaal maatwerk, door (online) leernetwerken op te zetten en door geloofwaardige (maatschappelijke) businesscases te maken. Dit wordt overigens mooi samengevat op de nieuwe website van VitaValley. Met aandacht voor de drie pijlers van VitaValley: kennisdeling, coalitievorming en netwerkregie.”
Ondanks dat kennisdeling en coalitievorming bijdraagt aan de oplossing van grote uitdagingen als vergrijzing, leefstijl ziekten en arbeidsmarktkrapte, gaan we het daarmee alleen niet redden. Wat zijn de ambities van VitaValley voor de komende jaren?
“Met samenwerking en coalitievorming kom je inderdaad een heel eind, maar er is inderdaad – veel breder dan dat – een transformatie van wat ik noem een ‘egosysteem naar een ecosysteem’ in de zorg nodig. VitaValley blijft – hoe dan ook – ook de komende jaren werken aan innovatieve programma’s om de juiste zorg op de juiste plek te krijgen, waar de mens, of eigenlijk de gezondheid van de patiënt, centraal staat.
Tekst loopt verder onder afbeelding.
Een belangrijk onderdeel in al deze programma’s is de Social Return on Investment (SROI). Want om de impact van een programma(onderdeel) te bepalen, maakt VitaValley zo vroeg mogelijk in het proces met alle betrokken partijen een maatschappelijke kosten baten analyse. Dit is een methodiek voor het meten van de (extra) sociale en maatschappelijke waarde voortvloeiend uit een investering. De SROI methode is een goed hulpmiddel om de zorgsector anders te laten denken. Het helpt om niet vanuit kosten te denken, maar te investeren in maatschappelijk belang. Deze aanpak en methode gaan we de komende jaren verder ontwikkelen en inzetten.”
“Daarnaast heeft VitaValley de landelijke ambitie om aan de slag te gaan met data liquiditeit; ofwel het ontwikkelen en verduurzamen van een landelijke infrastructuur om de juiste gegevens op de juiste plek te krijgen. Genoeg werk aan de winkel dus!”
Dank je wel, Michel. Dat zijn veel mooie en ambitieuze plannen die bijdragen aan een transitie van zorg naar gezondheid!
Over Michel van Schaik
Michel van Schaik is – naast directeur Gezondheidszorg bij de Rabobank – sinds 2016 voorzitter van de Raad van Toezicht van VitaValley. Samen met mede-toezichthouders Vivian Broex en Jempi Moens houdt hij toezicht op de activiteiten van VitaValley. Michel is van mening dat er een fundamentele transitie en hervorming van het zorgsysteem noodzakelijk is om gezondheidszorg ook voor toekomstige generaties hoogwaardig toegankelijk en betaalbaar te houden. VitaValley is in zijn ogen een beproefde buitenboordmotor van verandering en innovatie in de zorg.
