Structurele bekostiging voor e-healthoplossingen is niet vanzelfsprekend. In de vorige blog ging Adviesbureau Equalis in op het perspectief van Menno Jansen, strategisch programmamanager e-health bij zorgverzekeraar CZ. We leerden onder andere dat, volgens Menno, succesvolle innovaties altijd zijn geïmplementeerd in het zorgpad én de protocollen (lees het blog hier).
Structurele bekostiging van e-health uit het oogpunt van SET-deelnemers: ASVZ & Drechtsteden
Deze keer spraken we over structurele bekostiging met SET-deelnemers Claudia Karels (ASVZ) en Roeland Westra (Sociale Dienst Drechtsteden). Samen werken ze met het innovatiecluster aan het implementeren van beeldzorg bij de ondersteuning van mensen met een verstandelijke beperking. Dit doen ze onder andere door het verstrekken van tablets aan cliënten, aan de familie van de cliënt en door het zorgpersoneel te trainen in het geven van zorg op afstand.
Roeland werkt als senior contractmanager bij de Sociale Dienst Drechtsteden, een regionale sociale dienst voor verschillende gemeenten in Zuid-Holland (de Drechtsteden). Claudia is sectormanager Jeugd & Wmo bij ASVZ, een grote organisatie die zorg biedt aan mensen met een verstandelijke beperking. Eén van de regio’s waarin ASVZ haar diensten aanbiedt is de Drechtsteden, waar zo’n 350 cliënten van ASVZ wonen en leven.
Lessons learned
Claudia en Roeland vertellen over hun samenwerking binnen het innovatiecluster. Ze formuleren de volgende lessen om die samenwerking goed te laten verlopen en te komen tot een succesvolle implementatie van zorg op afstand:
- Een goede samenwerking is cruciaal en daarvoor is vertrouwen nodig. Dat vertrouwen werkt twee kanten op, van de aanbieder naar de financier en van de financier naar de aanbieder.
- Naast vertrouwen is het voor de financier belangrijk dat er vanaf de start van het project een onderbouwd plan ligt.
- De innovatie moet omarmd worden door de hele organisatie. Je moet het niet doen omdat het moet, maar omdat je er als organisatie echt in gelooft. Dit betekent dat je zelf ook moet durven investeren.
- Zorg dat de innovatie draagvlak heeft onder het zorgpersoneel. Neem medewerkers mee en vraag input over waar behoefte aan is. Ook moet de innovatie waarde toevoegen aan de zorg en niet alleen gaan om kostenreductie. Alleen dan krijg je het personeel mee.
- Om uiteindelijk structurele financiering te krijgen, moet er een kwantificeerbaar resultaat zijn.
Vertrouwen is de basis
Voor het bereiken van structurele financiering is volgens Claudia en Roeland een goede samenwerking tussen aanbieder en financier nodig. Dat kan alleen wanneer er onderling vertrouwen is. Roeland vertelt: “Toen ASVZ met een subsidieaanvraag bij ons kwam waren er twee redenen waarom wij dachten dat we daarop in moesten gaan. In de eerste plaats zien wij ASVZ als een sterke en betrouwbare partner. Dat vertrouwen hadden we al, door eerdere samenwerking. In de tweede plaats sluit het project ook naadloos aan op de ambities in onze visie, gericht om de ondersteuning kwalitatief goed, toekomstbestendig en betaalbaar te houden. Daarbij had ASVZ ook een goed en gestructureerd plan. Zo’n plan is echt essentieel, en daar zijn we ook kritisch op.”
“Juist door het opgebouwde vertrouwen en omdat de relatie met de Drechtsteden goed is, durfden we de stap te nemen om te experimenteren en te innoveren.”
– Roeland Westra, Sociale Dienst Drechtsteden
Ook ASVZ geeft aan dat vertrouwen een belangrijke rol speelt in het opzetten van een samenwerking binnen het SET-programma. Claudia aan het woord: “We hebben echt het vertrouwen dat wanneer de implementatie niet zou lukken, we de normale zorg ook weer kunnen opschalen. Juist door het opgebouwde vertrouwen en omdat de relatie met de Drechtsteden goed is, durfden we de stap te nemen om te experimenteren en te innoveren.”
Omarm de innovatie
Niet alleen vertrouwen is belangrijk, de innovatie moet ook aansluiten bij de visie van de financier, aldus Roeland: “We zijn een vooruitstrevende en ondernemende dienst, en kijken voortdurend naar hoe we dingen beter, slimmer of anders kunnen doen. Daarin geven we e-health nadrukkelijk een plek. Dat is ook een reden waarom we dit wilden proberen.”
Dit geldt ook voor ASVZ. Je moet er als organisatie echt in geloven en er dus voor gaan. Claudia: “Bij ASVZ omarmt iedereen – van het bestuur tot de zorgverleners op de werkvloer – de implementatie van beeldzorg. Wanneer je een innovatie goed wilt implementeren, is dat gedeelde enthousiasme en draagvlak onmisbaar. Iedereen moet het ondersteunen. Misschien cliché, maar het klopt wel. In alle eerlijkheid, ook zonder de Drechtsteden hadden we dit gedaan. Zo overtuigd moet je ervan zijn.” Ook voor de financier is dit belangrijk: “Eigen middelen van de zorgaanbieder zijn een randvoorwaarde om zo’n traject in te gaan”, vertelt Roeland.
Betrek het zorgpersoneel
Claudia geeft aan dat het cruciaal is om medewerkers die op de werkvloer staan vanaf de start te betrekken bij het innovatieproces. Wanneer medewerkers niet hebben meegedacht over de innovatie of de meerwaarde niet zien, komt de implementatie niet van de grond. Zonder goede implementatie, geen structurele bekostiging.
Claudia: “Ik geloof erin om alleen iets te introduceren waar zorgmedewerkers echt iets aan hebben. Iets dat echt toegevoegde waarde voor ze heeft. Beeldzorg kan zorgmedewerkers veel tijd schelen, bijvoorbeeld op de Zuid-Hollandse eilanden waar cliënten ver uit elkaar wonen. Op die manier kunnen ze meer cliënten zien, of dezelfde cliënten vaker of langer zien en spreken. Dat kan bijdragen aan betere kwaliteit van zorg, wat voor zorgmedewerkers vaak de belangrijkste intrinsieke motivatie is. Zorg leveren van goede kwaliteit.”
“Bij ons mogen de zorgverleners zelf kiezen, live naar de cliënt toe of beeldbellen. Ze kiezen zelf wat het beste bij de situatie van de patiënt past en werkt”
– Claudia Karels, ASVZ
Kostenbesparing realiseren in de zorg is natuurlijk een belangrijke drijfveer voor innovatie, maar als dat je enige oogpunt is dan wordt implementatie lastig, weet Claudia: “Je moet de zorgverlener niet het gevoel geven dat ze vervangen worden of minder belangrijk worden door de introductie van technologie.” Bij ASVZ is de autonomie van zorgverleners het uitgangspunt. “Bij ons mogen de zorgverleners zelf kiezen, live naar de cliënt toe of beeldbellen. Ze kiezen zelf wat het beste bij de situatie van de patiënt past en werkt. Dat is essentieel. Wanneer het verplicht wordt gesteld, lijkt het op een bezuiniging en komt een project niet van de grond.”
Zonder resultaten geen financiering
Afspraken over structurele bekostiging zijn bij de start van de samenwerking in het innovatiecluster niet gemaakt. Wat we van veel financiers terugkrijgen is dat het belangrijk is om de waarde die geleverd wordt in kaart te brengen tijdens het proces. Roeland: “Inhoudelijke resultaten zijn belangrijk voor ons. Daar moet aan het begin van het traject al over nagedacht zijn en die moeten leidend zijn in het projectplan. Waarom doen we dit en wat willen we met elkaar bereiken? Vervolgens kijk je of je die waarde ook echt in de praktijk levert. Dat doen we door het monitoren en evalueren van het project. Maak die waarde dus concreet.”
Zonder dat die waarde in kaart gebracht is, wordt het verkrijgen van structurele bekostiging erg lastig. Tegelijkertijd weten ASVZ en de Sociale Dienst Drechtsteden dat er praktijkervaring en ruimte voor experimenteren nodig is om deze cijfers te kunnen achterhalen. Dat betekent dat de organisaties nog niet exact waar ze uit gaan komen. Roeland: “Tot nu toe zijn de ervaringen goed, maar ik kan nog niet zeggen of het echt een succes is. Daar gaan we nu achter komen. We doen er pas uitspraken over wanneer het in kaart gebracht is. Dit is nu volop in ontwikkeling. Concrete afspraken over bekostiging hebben we nog niet gemaakt. Eerst eens kijken wat de resultaten zeggen en wat je met die resultaten kan.”
Het kan in de huidige wet- en regelgeving, maar er zou nog meer kunnen
Volgens Claudia en Roeland is er ruimte voor e-health binnen de huidige wet- en regelgeving. Roeland: “Ook contractueel geven we professionals de ruimte op de ‘hoe-vraag’. Wij bepalen als dienst waar de klant recht op heeft en waar, op welke resultaten, de focus ligt van de ondersteuning. Het is aan de aanbieder om met de klant de ondersteuningsvraag in te vullen om de resultaten daadwerkelijk te bereiken. We zijn nu in het stadium om beeldzorg, onder de juiste voorwaarden, mogelijk een plek te geven in dit resultaatgerichte aanbod.”
Maar: enkel leunen op wet- en regelgeving en bekostiging is volgens Claudia niet voldoende. “Je moet niet de illusie hebben dat je zorgtechnologie zonder eigen investering uit kan rollen. Het moet in de bestaande bedrijfsvoering zitten.” En wat dan als zelf investeren niet mogelijk is? “Dan moet je gaan samenwerken met andere organisaties, verbinden en innovatief zijn. Naast de omvang van de organisatie is het belangrijk om te kijken naar geleverde zorg of ondersteuning van voldoende omvang, waar voldoende volume in zit.”
“Er is naar mijn idee nog onvoldoende regie op samenwerking tussen financiers. E-health kan een speerpunt zijn van een gezamenlijke agenda en co-financiering op het snijvlak van behandeling en begeleiding”
– Roeland Westra, Sociale Dienst Drechtsteden
Roeland pleit voor meer samenwerking over de verschillende zorgdomeinen heen. “Er is naar mijn idee nog onvoldoende regie op samenwerking tussen financiers. e-health kan een speerpunt zijn van een gezamenlijke agenda en co-financiering op het snijvlak van behandeling en begeleiding. Nu lijken de belangen nog te ver uit elkaar te liggen. In de wet ligt vast dat we met elkaar samenwerken en schakelen, maar in de praktijk is dit taai en complex.” Er is dus genoeg te doen om het nog beter te regelen.
De gouden combinatie
Op de vraag wat Roeland en Claudia willen meegeven aan andere SET-deelnemers, benoemen ze nog kort en krachtig waar het volgens hen écht om gaat. Claudia: “Je moet er echt in geloven. Niet doen omdat het moet, maar omdat je er volledig achter staat.” Roeland vult aan: “Voor structurele bekostiging moet er een combinatie zijn van zakelijke afspraken of randvoorwaarden die op orde zijn en intrinsiek vertrouwen in elkaar.” Dat is volgens deze SET-deelnemers de gouden combinatie.
Nog niet uitgelezen? Lees meer in de volgende blogs over structurele bekostiging van zorginnovatie in de aankomende weken.
Over deze blogreeks
De doelstelling van SET, een stimuleringsregeling voor het gebruik van bestaande e-healthoplossingen in de thuisomgeving, is dat innovatieve oplossingen na afloop van de subsidieperiode kunnen voortbestaan zonder de subsidie. Wat is daarvoor eigenlijk nodig? Wat zijn de do’s en don’ts om structurele bekostiging te bereiken? Het delen van ervaringen en inzichten hierover helpt om de samenwerking tussen zorgorganisaties, innovatoren en financiers te verbeteren. VitaValley heeft daarom adviesbureau Equalis gevraagd om in een serie blogs de belangrijkste ervaringen en inzichten van SET-deelnemers en financiers te delen.
Geschreven door:
Lieke Boonen en Indya Duivenbode
