Een euro geïnvesteerd in een krachtenbinder voor een zorgzame gemeenschap levert minimaal zes euro maatschappelijke winst op. Die winst komt ten goede aan inwoners door een betere kwaliteit van leven, maar ook aan zorgverzekeraars en gemeenten. Voor hen geldt: zelfs als zij de investering alleen doen, is dat rendabel. Dit blijkt uit een Social Return on Investment (SROI) analyse: de SROI Eijsden. Het onderzoek vond plaats bij het Sociaal Centrum Eijsden in de gemeente Eijsden-Margraten. VitaValley voerde dit onderzoek uit samen met hoogleraar gezondheidseconomie Marcel Canoy, in opdracht van Nederland Zorgt voor Elkaar en Vilans.
Van leegstaand gebouw tot sociale hub
Het Sociaal Centrum Eijsden ontwikkelde zich sinds mei 2020 tot een indrukwekkend voorbeeld. Een leegstaand zorggebouw werd omgetoverd tot sociale ‘hub’ van het dorp. Nu organiseert het centrum activiteiten die uiteenlopen van wandelen, samen eten, tuinieren en creatieve activiteiten tot zorggerelateerde diensten. Het werkt samen met formele zorgpartijen zoals de praktijkondersteuner huisarts (POH), een fysiotherapeut en een VVT-instelling. Meer dan duizend unieke deelnemers deden in 2024 mee aan de activiteiten.
Forse winst, nog onderschat
De berekende winst van 1:6 is nog een onderschatting. Allerlei baten die moeilijk in geld uit te drukken zijn, bleven buiten de berekening. Denk aan het ontlasten van mantelzorgers, het welzijn van vrijwilligers of besparingen in het gemeentelijke sociale domein.
Krachtenbinder als spin in het web
De zorgzame gemeenschap wordt tien uur per week ondersteund door een krachtenbinder – elders ook wel dorps- of wijkondersteuner genoemd. Deze krachtenbinder ondersteunt vrijwilligers bij het organiseren van activiteiten en legt verbindingen tussen vrijwilligers en professionals. “We zien vaker bij zorgzame gemeenschappen dat wanneer de activiteiten, vrijwilligers en deelnemers een bepaalde omvang hebben gekregen er behoefte ontstaat aan een ondersteuner. Die is dan nodig om vrijwilligers te ondersteunen, de relatie met formele partijen te onderhouden en nieuwe activiteiten mogelijk te maken. Tijdelijk geld daarvoor kan goed zijn om tijd te winnen maar uiteindelijk is de gemeenschap gebaat bij een structurele oplossing. Dat is bijvoorbeeld gebeurd bij Austerlitz Zorgt en Stadsdorp Elsrijk”, vertelt Jan Smelik, algemeen coördinator van Nederland Zorgt Voor Elkaar.
Complexe financiering vraagt om bewijs
De onderzoeksvraag ontstond vanuit een hulpvraag bij het loket Zorgzame buurten van Vilans. Veel goedlopende zorgzame gemeenschappen kampen immers met dezelfde vraag: hoe financier je een coördinerende kracht structureel uit overheids- of zorggelden? “Veel goedlopende zorgzame gemeenschappen kampen met de vraag hoe zij zo’n coördinerende kracht structureel kunnen financieren uit overheids- of zorggelden. Dat is complex, omdat meerdere partijen baat kunnen hebben bij de activiteiten van een zorgzame gemeenschap. En zo’n kracht past vaak ook niet lekker in de systemen van inkoop van gemeenten en zorgverzekeraars. Met deze SROI-analyse hebben we de totale economische én sociale waarde in kaart gebracht van de inzet van de krachtenbinder van het Sociaal Centrum Eijsden. We hebben met alle betrokkenen de totale verwachte opbrengst voor de periode 2026-2030 beredeneerd en de totale benodigde inbreng. En ja, de conclusie is dat die inzet echt veel maatschappelijke winst oplevert”, zegt hoogleraar Gezondheidseconomie Marcel Canoy, betrokken bij het onderzoek en ook werkzaam voor Vilans.
Concrete cijfers spreken boekdelen
We onderzochten 2 scenario’s. Scenario 1: Een krachtenbinder van tien uur per week bereikt 471 mensen extra ten opzichte van de situatie zonder ondersteuning. Scenario 2: Bij een fulltime aanstelling zijn dat maar liefst 1.841 mensen extra die profiteren van de activiteiten. Dit leidt tot concrete baten voor alle partijen:
- Voor inwoners: betere kwaliteit van leven en positieve gezondheid
- Voor zorgverzekeraars: besparingen op Zvw-kosten door minder zorggebruik
- Voor het zorgkantoor: besparingen op Wlz-kosten door uitgestelde zwaardere zorg
- Voor de gemeente: besparingen op Wmo-kosten door minder aanspraak op maatwerk
Sneller rendabel dan gedacht
De totale maatschappelijke opbrengst over vijf jaar bedraagt €1,36 miljoen tegenover een investering van €221.000. Bij een fulltime krachtenbinder stijgt de opbrengst naar €5,32 miljoen tegenover €795.000 investering.
“Deze SROI-analyse toont aan dat structurele financiering van krachtenbinders een slimme investering is”, aldus VitaValley. “De businesscase is robuust positief voor alle betrokken partijen. Het rendeert sneller dan je denkt.”
Bekijk het rapport