Hulp aan mantelzorgers dreigt vast te lopen

Hulp aan mantelzorgers dreigt vast te lopen

Geplaatst op: 15 februari 2023

Financiële samenwerking ontbreekt bij mantelzorgondersteuning

 

ACTUEEL || Ruim de helft (52%) van de mantelzorgers van mensen met dementie is zwaar belast. Als de mantelzorger de ondersteuning niet meer aankan, wordt een zwaarder beroep op de zorg gedaan of is opname in een verzorgings- of verpleeghuis nodig. Het online programma Partner in Balans is gericht op naasten van mensen met dementie of de ziekte van Parkinson en ondersteunt hen bij het behouden van een gezonde balans in het dagelijks leven.
De maatschappelijke businesscase voor Partner in Balans is positief. Iedere geïnvesteerde euro levert € 3,60 op aan maatschappelijke en economische opbrengsten. Toch dreigt de opschaling nu vast te lopen door schotten in de bekostiging van zorg.

 

 

Partner in Balans is een door Vilans erkende effectieve interventie voor de langdurende ouderenzorg. De ondersteuning door Partner in Balans is gericht op zelfmanagement en bestaat uit een combinatie van een e-learning platform en een persoonlijke coach (psycholoog/ casemanager). “We hebben het ultieme doel om Partner in Balans beschikbaar te maken voor iedere partner van iemand met dementie, zodat zij zelf de voordelen kunnen ervaren en op een betere manier om kunnen gaan met de veranderingen in hun leven”, vertelt Bram Duijsens, werkzaam als product owner bij Partner in Balans. Voor de opschaling van Partner in Balans is een SET-subsidieaanvraag gedaan in samenwerking met Hulp bij Dementie Noord- en Midden-Limburg en Maastricht-Heuvelland, Alzheimer Centrum Limburg, Universiteit Maastricht, ilionx, CZ en VGZ.

Wanneer mensen met dementie langer thuis kunnen blijven wonen draagt dit bij aan landelijk beleid en leidt dit tot een kostenbesparing in de WLZ. Toch zien de initiatiefnemers van Partner in Balans knelpunten in de structurele bekostiging van het programma. Daarom hebben ze ervoor gekozen in het eerste jaar van het SET-project ook direct aan de slag te gaan met dit vraagstuk. Vanuit SET-up is het proces ondersteund om een maatschappelijke businesscase – gebaseerd op de Social Return on Investment (SROI) methodiek – op te stellen.  Hierin zijn per stakeholder de benodigde investeringen en de verwachte opbrengsten in kaart zijn gebracht. In het geval van Partner in Balans heb je de volgende stakeholders: de cliënten (mensen met dementie), de mantelzorgers, de zorgaanbieders, de zorgverzekeraar, het zorgkantoor en de gemeenten.

 

SROI-verkenning
De SROI-verkenning bij Partner in Balans laat een positieve SROI ratio van 3,6 zien. Voor de mantelzorger is een duidelijk positief effect zichtbaar op de kwaliteit van leven. De grootste opbrengst ligt bij het zorgkantoor, doordat mensen met dementie langer thuis blijven wonen. Op basis van de ervaringen tot nu toe is de inschatting dat mensen met dementie gemiddeld vier maanden langer thuis kunnen wonen als mantelzorgers beter ondersteund worden en daarmee de mantelzorg ook langer kunnen volhouden.

Vanuit Hulp bij Dementie Midden-Limburg beaamt Loes van de Voort dit resultaat. “Wij zien dat door het programma van Partner in Balans mantelzorgers beter de regie behouden en meer bewust betrokken raken bij het ziekteproces. Mantelzorgers zijn zich ook meer bewust van de eigen gezondheid, waardoor zij langer en beter de mantelzorgtaken volhouden.” Daarnaast geeft Loes aan dat de wachtlijsten en aanmeldingen bij Hulp bij dementie in rap tempo oplopen. “Partner in Balans is een tool die kan bijdragen aan het huidige probleem op de arbeidsmarkt, waardoor een mogelijk huisbezoek kan komen te vervallen en het minder snel escaleert in de thuissituatie.”

Het langer thuis blijven wonen draagt bij aan de kostenbeheersing vanuit de Wlz en verlicht de druk op de wachtlijsten. Tegelijkertijd is in de thuissituatie langer zorg en ondersteuning nodig. In de SROI-analyse is het resultaat voor de zorgverzekeraars (kosten thuiszorg) en gemeenten (kosten WMO) negatief. De opbrengsten voor de zorgaanbieder zijn alleen kwalitatief benoemd, er wordt op dit moment onderzoek gedaan naar de tijd- of kostenbesparingen die hierbij verwacht worden.

 

‘Wrong pocket’ probleem
Hoewel landelijk beleid gericht is op langer thuis wonen en het ondersteunen van mantelzorgers, loopt de opschaling van Partner in Balans vast op de verschillende belangen van betrokken stakeholders. Er is sprake van een ‘wrong pocket’ probleem, waarbij geïnvesteerd moet worden door de zorgaanbieder voor de inzet en de opbrengsten met name bij het zorgkantoor liggen. De inzet van de casemanager dementie voor het ondersteunen van mantelzorgers wordt niet vergoed vanuit de Zorgverzekeringswet. Daarnaast is de betrokkenheid van zorgverzekeraar en gemeenten niet vanzelfsprekend vanwege het negatieve resultaat. Indien hierover geen afspraken worden gemaakt tussen zorgaanbieder, zorgverzekeraar, zorgkantoor en gemeente is de inzet van Partner in Balans niet geborgd en zullen de maatschappelijke opbrengsten niet worden gerealiseerd.

 

Financiële barrières
Wat is volgens Bram het belangrijkste inzicht van de SROI-verkenning? ‘Er is behoefte aan Partner in Balans. Alle stakeholders zien dit in en zijn er enthousiast over. Helaas is er een zeer groot ‘wrong pocket’ probleem dat door de schotten in de financiering in de zorg niet eenvoudig op te lossen is.’ Wat zou er nodig zijn om Partner in Balans verder op te schalen? Bram: “Duurzame financiering. We moeten zorgen dat de financiële barrière om Partner in Balans aan te bieden verwijderd wordt, omdat er vanuit zorgorganisaties een sterke behoefte is om het aan te bieden en deelnemers en coaches veel positieve feedback geven. Het verwijderen van die financiële barrière kunnen we alleen samen met alle stakeholders, met name zorgverzekeraars, gemeenten en zorgaanbieders.”

 

Hoe nu verder?
“Het is waardevol om met alle betrokken stakeholders te kunnen kijken naar wat Partner in Balans nu echt oplevert,” vertelt Bram. “Het is ook goed om dit zoveel mogelijk in ‘harde’ cijfers vast te leggen. We zijn inmiddels in gesprek met VGZ en CZ om te zien of er met behulp van innovatiebudgetten een start gemaakt kan worden. Ons uiteindelijke doel kan alleen behaald worden als er mogelijkheid is om over de schotten in de financiering in de zorg te kijken (Wmo, Zvw en Wlz).”

Mantelzorger Frans Lemmers was betrokken bij het traject en benadrukt dat het niet alleen over financiering moet gaan, maar ook over beschikbaarheid. “Het is erg dat slechts 30% van de mantelzorgers van mensen met dementie ondersteuning krijgen. Dit aantal zou veel hoger moeten zijn. Het programma van Partner in Balans heeft mij geholpen om niet ‘om te vallen’ en sterker in mijn schoenen te staan, zodat mijn vrouw ook langer thuis kon blijven wonen.”

 

Download hier de volledige analyse en rapportage.